وقتی امیرنظام حذف شد

۱۶۷ سال پیش در چنین روزی، روزنامه وقایع اتفاقیه حذف منصب امیر نظامی در حکومت ایران را بازتاب داد.
 

به گزارش اميدنامه، روزنامه ایران نوشت: «اعلیحضرت پادشاها مقرر فرمودند که منصب امیرنظامی در ایران متروک شود و کسی این اسم و منصب را نداشته باشد. امور قشون نظامی و غیر نظامی را مقرب‌الخاقان آجودان‌باشی به استحضار قرارداد جناب جلالت‌مآب صدراعظم رسیدگی خواهد کرد آنچه لازم باشد به عرض حضور اقدس همایون خواهد رسید تا حکم آن را از مصدر خلافت عظمی و سلطنت کبری شرف صدور یا بدو این خدمت را مقرب الخاقان آجودان‌باشی به اجازه و قرارداد جناب جلالت‌مآب صدراعظم نظم کامل خواهد داد...»

این حکم ساده چند هفته بعد از عزل امیرکبیر توسط ناصرالدین‌ شاه ۲۰ ساله صادر شد. شاهی که با وجود دلخوری که از امیرنظامش داشت هنوز هم به او فکر می‌کرد. همین حکم هم که در شماره ۴۴ روزنامه وقایع‌الاتفاقیه مورخ ۱۰ صفر ۱۲۶۸ برابر با ۱۶ آذر ۱۲۳۰ منتشر شد نشان از آن دارد که انگار شاه نمی‌خواست این لقب را به فردی دیگر اعطا کند.

در این شماره روزنامه، نکته قابل توجه تغییر رویه روزنامه است. نخستین خبر روزنامه برخلاف شماره‌هایی که در زمان امیرکبیر منتشر می‌شد به اخبار مربوط به خلعت گرفتن صدراعظم تازه اختصاص دارد.

یکی از اخبار این شماره از روزنامه درباره بازار تهران است. در این خبر آمده:«از قراری که در روزنامه شهر دارالخلافه به مباشرین روزنامه قلمداد شده یک نفر تاجر در کاروانسرای میرزا تقی‌خان امیرنظام سابق مدعی شد که سیصد تومن تنخواه نقد و تمسکات در میان صندوقچه کوچکی داشتم. آن صندوقچه و تنخواه و تمسکات را بالتمام سرقت کرده‌اند. عالیجاه محمودخان کلانتر بعد از چند مجلس که به کاروانسرا رفته به اتفاق میرزا رضای کدخدا و حمیدخان داروغه تفحص و تحقیق و گفت‌وگویی زیاد نموده و معلوم کرد که خارج از کاروانسرای مزبور کسی این سرقت را مرتکب نشده و سارق نیز دانست که در تحقیقات آخر دزدی او بروز خواهد کرد. شبانه صندوقچه را با تنخواه و تمسکات مخفی آورده به حجره همان شخص تاجر به‌جای خود انداخته بود.»

خبر بعدی خبر حادثه‌ای است که در تهران رخ داده است: «چهار نفر زن یک نفر دختر در خانه کرایه‌نشین بوده‌اند و یک دست مهتابی در آن خانه بوده است که این زن‌ها و دختر در آن مهتابی نشسته بوده‌اند. دیوار متصل به مهتابی خراب شد و هر پنج‌ نفر در زیر خرابی مانده‌اند. بعد از آنکه آنها را از زیر خرابی درآورده‌اند آن دختر فوت شده و زن‌ها عیب نکرده بودند.»

همچنین در خبر دیگری پسری ۱۰ ساله سوار اسب بود که در هنگام دوانیدن اسب پسر زیر دست و پای اسب رفته است. اما این پسر با آنکه حال و روز خوبی نداشته در نهایت حالش خوب شده است. خبری هم از کرمانشاه حاکی از آن است که: «شش هزار و پانصد دینار از مال یکی از زوار در بازار افتاده. عمله‌جات نایب داروغه پول را پیدا کرده و در چهار سوق شهر آویخته بودند بعد از سه روز صاحبش پیدا شده تنخواه خود را بازیافت نمود.»

در بخش اخبار خارجی خبری از خشکسالی در عثمانی منتشر شده است: «در روزنامه‌های این تابستان گذشته مکرر در باب خشکی و کم آبی شهر اسلامبول می‌نوشتند و امنای دولت عثمانیه جد و جهد زیاد کرده بودند که رفع این غائله از خلق آنجا بشود و عسرت به جهت کم آبی نکشند در ایام آبادی اسلامبول در عهد قیاصره قدیم که جمعیت داشته است نهرهای آب که بعضی از آنها را مانند کاریز از زیرزمین آورده و طاق سنگی به روی آنها زده بوده‌اند و بعضی را در روی زمین آورده بوده‌اند و بنده و حوض‌ها و جای‌ها جمع کردن آب و آوردن به شهر اسلامبول فراوان داشته‌اند بلکه در هیچ شهری در روی زمین آن قدر نهر و بند و حوض و غیره به جهت آوردن آب نبوده است. اما به علت ضعیف شدن دولت قیاصره به سبب جنگ‌ها و اسباب دیگر بسیاری از این نهرها و بندها خراب و متروک شده‌ است.»

در ادامه این خبر می‌خوانیم که امنای دولت عثمانی قرار گذاشته‌اند که همه نهرها و بندهای قدیم را تفحص کنند و در محله بی‌اوغلو یک نهر قدیمی را پیدا کرده‌اند که بسیار قدیمی است.

خبر دیگری از ایتالیا بود که نوشته است: «در مملکت ناپولی به تاریخ پنجم ذیقعده نوشته بودند که باز طوفان زیاد و زلزله در آن مملکت شده بود و خرابی بسیار رسانده بود و از سایر ممالک ایتالیا نوشته بودند که کشت امپراطور اعظم ممالک در آن ولایت باعث نظم و امنیت ممالک او در ایتالیا شده بود و در تاریخ بیستم ذیقعده در شهر میلان بوده‌اند و اهل آنجا استقبال و لازمه احترام به پادشاه خود کرده بودند.»

یکی از بخش‌های دیگر این روزنامه بخش اعلانات است که فهرستی از جدیدترین کتاب‌های چاپی را منتشر کرده است. بعضی از این کتاب‌ها عبارتند از: کتاب حسینیه چهل هزار دینار، کتاب حلیه یک تومان، کتاب تاریخ معجم پنج‌هزار دینار، کتاب تاریخ نادر پنج هزار دینار، کتاب ابواب الجنان یک تومان.»

 

افزودن نظر جدید