اصلاحات، فصل مشترک عارف و خاتمی

علیرضا خامسیان -اخیرا خبرگزاری فارس در گزارشی ادعا کرده که راه عارف از اصلاح‌طلبان جدا شده است و «حذف نرم عارف توسط اصلاح‌طلبان آغاز شده اما شواهد حکایت از این دارد که این بار معاون اول دولت اصلاحات بی‌توجه به آنچه تندروهای این جریان و رئیس دولت اصلاحات دنبال می‌کنند، مسیر متفاوت‌تری را آغاز کرده است».

 گزارش‌نویس این خبرگزاری همچنین بی‌هیچ سندی و صرفا با ذکر «طبق اطلاعی که خبرنگار فارس کسب کرده» مدعی شده است که ستادهای انتخاباتی عارف فعالیت‌های خود را در برخی استان‌های کشور آغاز کرده‌اند. متعاقب این گزارش رسانه‌های جریان اصولگرایی جدایی عارف از جریان اصلاحات را به عنوان یک گزاره قطعی در نظر گرفتند که بر اساس شواهد و قرائن موجود چنین استنتاجی کاملا نادرست است. در وهله نخست کارنامه عارف نشان‌دهنده آن است که با هیچ متر و معیاری نمی‌شود او را جدای از اصلاحات فرض کرد؛ زیرا او علاوه بر آنکه با عنوان معاون اول دولت اصلاحات شناخته می‌شود، در همین چند سال اخیر هم رئیس ‌شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان بوده و هم ریاست فراکسیون اصلاح‌طلب «امید» را بر عهده داشته است. افزون بر اینها محمدرضا عارف همواره به عنوان یکی از نزدیک‌ترین نیروها به سیدمحمد خاتمی شناخته شده است؛ بنابراین از نظر پایگاه سیاسی، عارف همیشه اصلاح‌طلب بوده است و قابل پذیرش نیست که به واسطه معادلات پیشاانتخاباتی بتوان به این راحتی او را مغضوب اصلاح‌طلبان دانست یا عارف را خشمگین از اصلاح‌طلبان فرض کرد. افزون بر این باید بررسی کرد که آیا در مقطع کنونی صرف اعلام تمایل به نامزدی در انتخابات به معنای جدایی از نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان (جبهه اصلاحات ایران) است یا خیر؟ بسیاری از اصلاح‌طلبان عضو نهاد اجماع‌ساز بارها گفته‌اند که فعالیت‌های انتخاباتی شخصیت‌ها یا معرفی نامزدهای حزبی به معنای عدول از نظریات نهاد اجماع‌ساز نیست؛ زیرا این تشکل انتخاباتی بعد از مشخص‌شدن نتیجه بررسی صلاحیت‌ها نظر نهایی خود درباره نامزد واحد را اعلام می‌کند و عارف هم تاکنون هیچ سخنی درباره اینکه جدای از نهاد اجماع‌ساز نامزد می‌شود یا نه، نگفته است؛ چنان‌ که در اسفند سال گذشته علیرضا خامسیان، مدیر روابط‌عمومی بنیاد امید ایرانیان گفته بود: «این گزاره که آقای عارف مستقل به انتخابات می‌آید یا تابع نظر نهاد اجماع‌ساز است، با این پیش‌فرض همراه است که او اعلام کاندیداتوری کرده است. برخی گفته‌اند عارف بدون هماهنگی با نهاد اجماع‌ساز اعلام کاندیداتوری کرده است؛ در حالی‌ که تا این لحظه آقای عارف نفیا یا اثباتا اظهار نظری برای حضور در انتخابات نکرده و اعلام کرده در حال بررسی شرایط است». از سوی دیگر اینکه اصولگرایان مصاحبه چندی‌پیش حسین مرعشی، از اعضای نهاد اجماع‌ساز درباره عارف را نشانه انشقاق احتمالی میان عارف و مجموعه اصلاح‌طلبان می‌گیرند نیز دقیق نیست. مرعشی چندی‌پیش در گفت‌وگو با «خبرآنلاین» گفته بود: «آقای عارف [در نهاد اجماع‌ساز] دعوت نشدند و دلیلش هم شاید این بود که آقای عارف به تنهایی تصمیم گرفتند کاندیدا شوند». حتی اگر مفروض سخنان مرعشی باشد، باز هم نمی‌توان گفت که عارف جدای از اصلاح‌طلبان است؛ زیرا تعدد نامزدهای یک جبهه سیاسی در انتخابات به معنای نفی صفت فردی آن نامزد نیست. علاوه بر این به نظر می‌رسد که خبرگزاری «فارس» بیش از آنکه خبر یا تحلیلی دقیق ارائه داده باشد، با خبری دور از واقعیت قصد ایجاد تفرقه در میان نیروهای اصلاح‌طلب را داشته است؛ زیرا هیچ سند دقیقی مبنی بر اینکه ستادهای عارف در برخی استان‌ها فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، نداده است و اگر چنین بود حتما خبر رسمی آن از سوی بنیاد امید یا خود عارف اعلام می‌شد که چنین چیزی نیست. از سوی دیگر شاید گزارش‌نویس «فارس» نمی‌دانسته که تشکیل ستادهای انتخاباتی از نظر قانونی مربوط به زمان تبلیغات انتخاباتی است و اساسا در حال حاضر امکان چنین امری وجود ندارد و از همین گزاره می‌توان به خلاف واقع بودن گزارش اخیر این خبرگزاری و هدف ثانویه آن، یعنی اختلاف‌پراکنی پی برد. روز گذشته حسن رسولی، از نزدیکان عارف هم ادعای «فارس» را تکذیب کرد و گفت: «آقای دکتر عارف که مقید و مصر به رعایت قانون است با توجه به منع قانونی در هیچ استانی نسبت به راه‌اندازی ستاد انتخاباتی اقدام نکرده است. البته فراهم‌کردن مقدمات ورود به عرصه انتخابات به نحوی که نشانه‌ای از تبلیغات انتخاباتی در این تمهیدات وجود نداشته باشد از نظر قانونی بلامانع است و طبعا آقای دکتر عارف به عنوان یکی از نامزدهای بالقوه انتخابات ریاست‌جمهوری امسال از حق و ظرفیت قانونی استفاده کرده است». او درباره جدایی عارف از سیدمحمد خاتمی هم بیان کرد: «اینکه می‌گویند آقای عارف راهش را از آقای خاتمی یا جریان اصلاحات جدا کرده کذب محض است. من هم عضو جبهه اصلاحات ایران هستم و هم از قدیم‌الایام جزء دوستان و یاران نزدیک محمدرضا عارف بوده و هستم». این فعال سیاسی درباره مناسبت عارف و نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان نیز گفت: «اعلام آمادگی هیچ‌کدام از نامزدهای احتمالی اصلاح‌طلب در این مرحله منوط به تصویب در مرجع اجماع‌سازی یعنی جبهه اصلاحات ایران نیست. طبعا شخصیت‌ها و احزاب سیاسی نامزدهای خودشان را تعیین می‌کنند، بعد بر اساس سازوکاری که در جبهه اصلاحات تعیین شده است، این اسامی در مجمع عمومی جبهه اصلاحات مورد بررسی قرار خواهند گرفت. همه مجموعه شخصیت‌هایی که بالقوه نامزد هستند، چه آنان که این نامزدی را اعلام کردند و چه آنان که هنوز اعلام نکرده‌اند، از این حق برخوردار هستند.... هدف جبهه اصلاحات رسیدن به نامزد واحد است، این مرجع پس از طی مراحل قانونی ثبت‌نام و بررسی صلاحیت‌ها، از بین نامزدهای اصلاح‌طلب تأیید صلاحیت‌ شده بر اساس شاخص‌ها و راهبردهای مصوب نسبت به معرفی نامزد اجماعی اصلاح‌طلبان اقدام می‌کند... حفظ انسجام و پرهیز از هر نوع اعلام موضع و رفتاری که به وحدت و انسجام جامعه اصلاح‌طلبی لطمه وارد کند، خط‌مشی همیشگی آقای دکتر عارف بوده است. این خصیصه تنها در حد یک ادعا نیست، جامعه سیاسی ایران در عمل بروز و ظهور این صفت حسنه اخلاقی و سیاسی آقای عارف را در انتخابات سال 92 دید». با این اوصاف به نظر می‌رسد ایجاد وحدت میان اصلاح‌طلبان مهم‌ترین نگرانی اصولگرایان است و آنها نه با اصول انتخاباتی بلکه با تخریب رقیب می‌کوشند تا به زعم خود شرایطی مانند سال 84 را برای اصلاح‌طلبان رقم بزنند و این در حالی است که اگر اصولگرایان هنوز نتوانسته‌اند به یک نهاد متحد انتخاباتی برسند و همچنان وجود دو تشکل انتخاباتی موازی به نام‌های شورای وحدت و شورای ائتلاف، حکایت از عمق اختلافات درون‌جناحی آنها دارد، اصلاح‌طلبان از مدتی پیش با یک سازوکار واحد هدفی مشترک را دنبال می‌کنند و آن ورود به انتخابات با یک نامزد کاملا اصلاح‌طلب است.

افزودن نظر جدید